Sub Finem 

En nu nog maar alleen 
het lichaam los te laten 
de liefste en de kinderen te laten gaan 
alleen nog maar het sterke licht 
het rode, zuivere van de late zon 
te zien, te volgen – en de eigen weg te gaan. 
Het werd, het was, het is gedaan. 

"De Oude Kustlijn" - Vasalis

 

Lieve Gretha, kinderen en kleinkinderen,

De ochtend dat ik Frans voor het eerst ontmoette staat mij helder voor de geest. Het was in mei 1996.

Zoals gewoonlijk deed hij veel dingen tegelijk, zichzelf ondergeschikt makend aan De Brug.

Hij kwam voor de ATAL maar ook aansluitend voor een gesprek met mij om te praten over een plek waar we een Koempoelan konden organiseren voor Indische Nederlanders. Ik kwam voor de 1^e keer naar De Brug. Frans was al sinds 1987 de penningmeester van De Brug.

Tijdens het gesprek sloeg de vonk over, ik had het gevoel Frans al heel lang te kennen en dat gevoel, bleek later, was wederzijds. In september 1996 organiseerden we de 1^e bijeenkomst en we noemden het Jembatan. In 1997 werd de 1^e Pasar Jembatan georganiseerd.

Frans stond aan de wieg van deze Indische markt en regisseerde het geheel. Frans gaf ook toestemming om de Indische naoorlogse generatiegroep, de INOG, een thuishaven aan te bieden op De Brug. In feite was hij de regisseur van De Brug. Bijna alles was mogelijk. In elk geval voor Frans de moeite van het proberen waard. Frans was De Brug en De Brug was Frans. Hij was er bijna altijd. In 1998 vroeg Frans aan mij om zitting te nemen in het bestuur van De Brug omdat we zo leuk konden samenwerken en we aan een half woord voldoende hadden om te weten wat we wilden bereiken.

De buurt was veranderd van een autochtone samenleving in een multiculturele samenleving en daar wilde wij iets mee, maar dat konden wij niet alleen. Zo gebeurde het dat Frans vond, waarschijnlijk mede door jou Gretha, ingefluisterd, dat er voor de allochtone oudkomers in de buurt Nederlandse taalles moest worden aangeboden.

En natuurlijk gebeurde dat op Zijn Brug. Jullie Marokkaanse buurvrouw en haar vriendinnen waren de eerste leerlingen. Immers Gretha gaf in jullie eigen huis al Nederlandse les, maar de groep werd te groot, dus er moest uitgeweken worden naar De Brug. Door de Marokkaanse en Turkse vrouwen werd er dankbaar gebruik gemaakt van het taalles experiment.

Op 1 januari 2000, nadat ik voorzitter was geworden, hebben we het roer definitief omgegooid. De Brug werd multicultureel. Een aantal mensen gingen daarom weg van De Brug, de meerderheid van de bezoekers en medewerkers bleven.

Bovendien kregen we de zege van Pater Cor Rooyakkers, een van de oprichters van De Brug.

Vluchtelingen van het AZC in Osdorp kwamen op De Brug en jij omarmde hen alsof je hun vader was.

We organiseerden politieke bijeenkomsten, voorlichting-bijeenkomsten en de jaarlijkse rommelmarkt. Jij hebt onze website gemaakt. Je was betrokken bij de opzet van Dubbelklik, de computercursus voor ouderen op De Brug en het Geheugen van West. De keuken werd verbouwd en het hoogtepunt voor De Brug was het Appeltje van Oranje gekregen in 2003 en het bezoek van prinses Maxima aan de Brug in 2004.

Frans en Dolf, vakantie Bali maart 2006

In 2006 kwam je ziek van Bali terug en moest stoppen met je werkzaamheden voor De Brug. Pas toen realiseerden wij ons hoe belangrijk jij voor de Brug bent geweest.

We zaten met onze handen in ons haar, want jij had alle kennis, het stond niet op papier maar het zat wel in je hoofd opgeslagen. Je zal het 25-jarig bestaan van De Brug, jouw kind, in november 2008 niet meemaken

Lieve Frans, jij hebt de Brug groot gemaakt, jij was een belangrijke pijler van De Brug.

Maar naast de Brugwerkzaamheden hadden we ook nog een privŽleven en vaak zijn we de afgelopen jaren gezamenlijk op vakantie geweest naar Bali en zelfs terug gegaan naar Java, Cirebon waar GrethaÕs vader het stadhuis had gebouwd.

Het teruggaan naar GrethaÕs geboortegrond was een angstige onderneming omdat er zoveel verdriet aan vast zat. Muriel was er bij en juist zij vanuit haar onbeholpenheid kon jou in je ziel raken.

Het lukte ons te samen om er uiteindelijk onvergetelijke reizen van te maken, waar we dierbare herinneringen aan overhouden.

We zijn naar een vakantiehuisje in Friesland geweest met Mady, Suze en Henk.

Naar het huisje in Brabant met Marjolein en Ine om te leren pottenbakken, waar we ook Gretha en jouw verjaardag uitbundig hebben gevierd.

We zijn met zÕn vieren naar Hamburg, Berlijn, Praag en nog veel meer plaatsen geweest en naar de plekken waar jij speciale herinneringen aan had, waardoor je een deel van jouw oorlogstrauma kon verwerken. Maar waar we ook kattenkwaad hebben uitgehaald zoals fikkiesteken in het bos, op plekken waar het niet mocht. We gedroegen ons als uitgelaten kinderen die nooit volwassen zouden worden.

Ook dat konden we delen, naast De Brug activiteiten.

Lieve Frans, de reizen met jou en Gretha zal ik nooit vergeten omdat ze zoÕn overweldigende indruk hebben gemaakt.

Jouw liefdevolle zorg en aandacht voor Gretha, voor Marth en voor mij gaf mij een familiegevoel dat ik nooit heb gekend totdat ik jou ontmoette. Je was als een broer voor mij.

Dank je wel dat ik je echt heb mogen leren kennen, niet alleen de buitenkant maar ook naar je echte verhalen heb mogen luisteren.

Zoveel soorten van verdriet,
ik noem ze niet.
Maar één het afstand doen en scheiden.
En niet het snijden doet zo'n pijn,
maar het afgesneden zijn.

(Vasalis: Bomen en vergezichten)

Dank je wel voor wat jij de wereld om je heen als mens aan inzet, trouw, genegenheid en liefde hebt gegeven.

Je hebt er nooit iets voor terug gevraagd.

Dank je wel Gretha dat we zoveel met jullie hebben mogen delen.

Marth en ik wensen jou en de kinderen heel veel sterkte toe om dit verlies te verwerken.

Er is een rasechte Amsterdammer doodgegaan, maar wel een met een Indisch hart.

Dag lieve Frans.

 

Cor van Drongelen, 8 februari 2008